Duitsland en de Koude Oorlog

dag 1, ma 28-09

Per trein reizen we naar Berlijn, waar we de eerste vijf nachten verblijven. We maken een verkennende wandeling in de omgeving van het hotel en dineren gezamenlijk.

dag 2, di 29-09

De Berlijnse Muur is in de tijd van de Koude Oorlog het symbool van de Duitse tweedeling geworden. De splitsing tussen Oost- en West-Berlijn deelde niet alleen de stad, maar ook vele families in tweeën. Te voet en per ov reizen we vandaag door Berlijn op zoek naar belangrijke punten rond de Muur. Daarbij slaan we de grensovergang bij Checkpoint Charlie en de Gedenkstätte Berliner Mauer natuurlijk niet over. Het DDR Museum vertelt over het dagelijks leven in deze vervlogen staat. Ook gaan we naar het Tränenpalast, de controlepost op station Friedrichtstrasse voor reizigers vanuit Oost- naar West-Berlijn. Bezoekers waren in de tijd van de DDR voornamelijk West-Berlijners die bij familie op bezoek waren geweest. Voor veel Berlijners is het gebouw dan ook verbonden met emoties en verdriet.

dag 3, wo 30-09

De Berlijnse Luchtbrug staat op het programma tijdens ons bezoek aan de voormalige luchthaven Tempelhof. Van 1948 tot 1949 werden met vliegtuigen vele tonnen voedsel, medicijnen en bouwmateriaal West-Berlijn binnengevlogen. ’s Middags maken we een ondergrondse wandeling onder leiding van een gids van Berlin Unterwelten, waarin we op zoek gaan naar vluchttunnels tussen Oost- en West-Berlijn.

dag 4, do 01-10

Langs de Stalin Allee, tegenwoordig de Karl-Marx-Allee geheten, vinden we typische voorbeelden van stalinistische architectuur. Monumentale gebouwen moesten de macht en de ideologie van het communisme uitstralen. In het voormalige Ministerium für Staatssicherheit is vandaag de dag het Stasimuseum te vinden. Het museum vertelt zowel de geschiedenis van de Stasi als de werkwijze van deze geheime dienst. Er wordt ook uitgebreid aandacht besteed aan het verzet tegen het DDR-bewind. Brieven, krantenartikelen en foto’s laten zien hoe het protest tegen de DDR-regering en de Stasi vorm kreeg. De rest van de middag is ter vrije besteding. 

dag 5, vr 02-10

In de ochtend rijden we naar de rand van de stad. De Teufelsberg is geen natuurlijke heuvel, maar is ontstaan uit de resten van de nooit afgebouwde militair-technische school van de nationaal-socialisten. Daarbovenop kwam het puin van het gebombardeerde Berlijn. Het bleek voor de Amerikanen een ideale basis voor een spionagestation. Na Die Wende raakte het in verval en werd het gebied geteisterd door vandalisme. Een gids leidt ons over het enorme terrein vol radarbollen en graffiti. In de voormalige Amerikaanse sector ligt het AlliiertenMuseum, dat het verhaal vertelt van de Westerse bezettingsmachten in Berlijn, de democratisering in de eerste jaren na de oorlog, de conflicten tussen Oost en West en de Berlijnse Luchtbrug.

dag 6, za 03-10

We verlaten Berlijn en rijden per touringcar naar het bunkercomplex in Wünsdorf, gebouwd tussen 1937 en 1939. Na de oorlog werd het complex uitgebreid door de Sovjets. We maken een tour in de voetsporen van de Russen, langs bunkers en militaire installaties van de Zestiende Luchtmacht van de Sovjets. Vervolgens reizen we richting Wolfsburg. Dit lag in de tijd van de Koude Oorlog niet ver van het IJzeren Gordijn, de grens tussen het Oostblok en het vrije Westen. Op slechts enkele kilometers afstand vinden we de grensovergang Helmstedt-Marienborn. Omdat dit het begin was van de kortste route tussen de Bondsrepubliek en West-Berlijn, was dit de belangrijkste grensovergang. Die werd daarom ook wel Checkpoint Alpha genoemd. We bezoeken de Gedenkstätte Deutsche Teilung Marienborn en het Zonengrenz-Museum in Helmstedt zelf, waar onder ander maquettes van de toenmalige situatie te zien zijn. Afscheidsdiner en overnachting in Wolfsburg.

dag 7, zo 04-10

Deze laatste ochtend krijgen we een rondleiding in de fabriek van Volkswagen. Dit automerk is het ultieme symbool van de wederopstanding van Duitsland en de kracht van de markteconomie, de redenen waarom het Westen uiteindelijk de Koude Oorlog won. Met een lunchpakket stappen we in de trein terug naar Nederland.