Wenen, kraamkamer van de moderne wereld

dag 1, ma 01-04

(Bij treinreis) Vertrek met de nachttrein op zondagavond 31 maart vanuit Nederland en aankomst in de ochtend op het station van Wenen.
(Bij vliegreis) Directe lijnvlucht van Amsterdam naar Wenen.
Transfer naar ons hotel vlak bij de Karlsplatz.  Hier zullen we de gehele reis overnachten.
We beginnen in de namiddag met een inleidende lezing van beide reisleiders, waarbij de belangrijke thema’s aan de orde komen. Zo komt Karl Lueger aan bod, die aan het eind van de negentiende eeuw burgemeester van Wenen werd en met zijn antisemitisme van invloed is geweest op de denkbeelden van Hitler. Ook zullen we het hebben over het austrofascisme en de mythe van Oostenrijk als eerste ‘slachtoffer’ van de Duitsers en krijgen we een uiteenzetting over Wenen en de Koude Oorlog. Aansluitend een welkomstdiner in een lokaal restaurant dichtbij het hotel.

dag 2, di 02-04

Met de tram volgen we een stukje van de Ring, met vele prachtige gebouwen, tot aan het imposante raadhuis. Daarvandaan gaan we te voet verder, langs de Heldenplatz en de Opera. Onderweg komen we langs plaatsen die ook in Hitlers Mein Kampf voorkomen. We lezen er af en toe een stukje uit. Aan de Heldenplatz ligt ook de Hofburg, de keizerlijke residentie die herinnert aan de gloriedagen van het Habsburgse Rijk. De Alte Burg was al in de dertiende eeuw in gebruik door de Habsburgse heersers; de Neue Burg werd gebouwd kort voor het begin van de Eerste Wereldoorlog, in de nadagen van de Dubbelmonarchie. In 1918 verloor de Hofburg zijn positie, toen Oostenrijk een republiek werd. Aan de Neuer Markt vinden we de Kapuzinerkirche. In 1617 liet Anna van Tirol, de vrouw van keizer Matthias, onder de kerk een crypte inrichten waarin vanaf dat moment de Habsburgse heersers zouden worden bijgezet. In de Kaisergruft zouden uiteindelijk 138 Habsburgers komen te liggen.

dag 3, wo 03-04

Vandaag verdiepen we ons in Wenen als stad van de intellectuelen. In de nadagen van het Habsburgse imperium en tegen de achtergrond van het antisemitisme van Lueger begint de intellectuele bovenlaag zich af te zetten tegen de heersende maatschappij. Dit resulteert in een sterke focus op het innerlijke en de psyche. Vanaf 1897, wanneer de Wiener Secession wordt opgericht, begint het Weense modernisme echt momentum te krijgen. In de literatuur, kunst, architectuur en wetenschap worden nieuwe richtingen ingeslagen. In het Literatuurmuseum verdiepen we ons in enkele van de auteurs uit deze tijd, zoals Schnitzler en Kafka. We lunchen in het beroemde Café Central, waar destijds de intellectuele bovenlaag vaak samenkwam om ideeën uit te wisselen. Ook nemen we nog een kijkje in de pronkzaal van de Nationale Bibliotheek, met haar fresco’s en hoge koepels wellicht een van de mooiste bibliotheken ter wereld. De namiddag is vrij, bijvoorbeeld voor een kopje koffie met sachertorte in het beroemde Hotel Sacher.

dag 4, do 04-04

We beginnen met een bezoek aan het Secessionsgebouw. Dit werd aan het begin van het Weense modernisme als tentoonstellingsruimte gebouwd voor kunstenaars als Gustav Klimt en Otto Wagner, die braken met de heersende, traditionele Weense kunstscene. Het is vooral bekend vanwege het Beethovenfries van Klimt. In het Leopold Museum is veel werk van de kunstenaars van de Wiener Secession te zien, maar met name de grote collectie van Egon Schiele springt eruit. Zijn werk valt vooral op door de intensiteit en rauwe seksualiteit. Dat laatste thema zien we natuurlijk ook terug bij Freud. We bezoeken het museum met zijn behandelkamer en verdiepen ons in de opkomst van de psychoanalyse.

dag 5, vr 05-04

De Joodse gemeenschap in Wenen heeft het in de twintigste eeuw zwaar te verduren gehad. Onder Karl Lueger heerste er een sterk antisemitisme in de stad, dat een inspiratie bleek voor de theorieën van Adolf Hitler. Na de Anschluß in 1938 werd ook hier de Jodenvervolging vol ingezet. In het Joods Museum leren we over de geschiedenis van de Joodse gemeenschap in Wenen. ’s Middags gaan we naar het Militair Museum, waar we leren over de ontwikkeling van het Oostenrijkse leger vanaf de zeventiende eeuw. De namiddag is vrij.

dag 6, za 06-04

Allereerst nemen we een kijkje op de beroemde vlooienmarkt van de Naschmarkt. Elke zaterdagochtend bieden honderden verkopers hier hun antiek en curiosa aan. We gaan op zoek naar herinneringen aan de Dubbelmonarchie en andere gedenkwaardige momenten uit de Weense geschiedenis. Vlakbij ligt het Dritte Mann Museum, genoemd naar de klassieke film 'The Third Man', die zich afspeelt in het Wenen tijdens de Koude Oorlog. Het museum is deels gericht op de film zelf, maar biedt ook inzicht in het leven van die tijd.

dag 7, zo 07-04

Vrije ochtend. Wellicht bezoekt u het Kunsthistorisches Museum, een van de grootste kunstmusea ter wereld. Het herbergt prachtige collecties, waaronder een Griekse, een Romeinse en een Egyptische. Tevens vindt u er een wereldberoemde verzameling schilderijen van Vlaamse en Nederlandse meesters. Ook de Belvedère is zeer de moeite waard. Door de wens van de keizers Franz II en Ferdinand I om van iedere contemporaine kunstenaar minimaal een werk te vergaren, geeft de collectie vooral een prachtig overzicht van de ontwikkeling van Oostenrijkse kunst uit de negentiende eeuw. De topstukken van de collectie zijn onmiskenbaar De Kus en Judith I van Gustav Klimt.
In de middag nemen we onderweg naar de luchthaven nog een kijkje bij het woningbouwproject de Karl-Marx-Hof en het huis van de filosoof Ludwig Wittgenstein.
(Bij vliegreis) Directe lijnvlucht terug naar Amsterdam.
(Bij treinreis) Vertrek met de nachttrein in de avond vanaf Wenen en aankomst in de ochtend van 8 april in Nederland.