De Grote Oorlog en het fascisme in Noord-Italië

dag 1, ma 23-03

Directe lijnvlucht van Amsterdam naar Milaan en transfer naar Como, prachtig gelegen aan het gelijknamige meer. Na aankomst in ons hotel heeft u tijd om op eigen gelegenheid te lunchen. Aansluitend maken we een stadswandeling die in het teken staat van het fascistische verleden van Italië. We bezoeken onder meer het iconische Casa del Littorio, het voormalige fascistische partijgebouw. Dit bouwwerk is een treffend voorbeeld van de geometrische en monumentale architectuur uit de fascistische periode. Binnen zien we het indrukwekkende atrium en het Sacrario dei Martiri Fascisti, een herdenkingsmonument voor de slachtoffers van het fascistische regime. Aan het meer bewonderen we het dertig meter hoge monument voor de gevallenen van de Eerste Wereldoorlog, ontworpen door futuristisch architect Antonio Sant’Elia, die zelf in de oorlog sneuvelde. We sluiten de dag af met een gezamenlijk welkomstdiner. Eén overnachting in Como.

dag 2, di 24-03

Vandaag reizen we verder richting het Gardameer. Nabij Gardone Riviera brengen we een uitgebreid bezoek aan de Vittoriale degli Italiani, het excentrieke wooncomplex van de dichter-soldaat Gabriele d’Annunzio. Na zijn verdrijving uit Fiume in 1921 vestigde hij zich hier en liet hij deze plek uitgroeien tot een waar monument voor zijn eigen leven, de Italiaanse geschiedenis in de Eerste Wereldoorlog en zijn idealen. Tijdens onze verkenning van dit fascinerende complex bezoeken we onder meer de weelderige tuinen, de citroengaard met uitzichtpunt, de Portico del Parente ter ere van Michelangelo, het openluchttheater met zicht op het meer en het mausoleum waar D’Annunzio begraven ligt. We verblijven twee nachten in Riva del Garda, vanavond inclusief gezamenlijk diner.

dag 3, wo 25-03

Vandaag maken we een bijzondere wandeling over de historische Ponale-weg. Deze indrukwekkende route, uitgehouwen in de rotswand en gelegen tussen het meer en de bergen, biedt prachtige vergezichten. Onderweg brengen we een begeleid bezoek aan de Tagliata del Ponale, een fort dat volledig in de rots is uitgehouwen. Onder leiding van een lokale gids maken we kennis met dit bijzondere bouwwerk, dat wordt beschouwd als een meesterwerk van Habsburgse militaire techniek. In de middag verkennen we Forte Garda, een strategisch gelegen verdedigingswerk dat tussen 1904 en 1907 werd gebouwd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog speelde dit fort een belangrijke rol in de militaire verdediging van het gebied.

dag 4, do 26-03

We rijden naar Bozen, de hoofdstad van Zuid-Tirol. Hier komen de Duitse en de Italiaanse cultuur samen. De uit roze zandsteen opgetrokken gotische Dom in het historisch handelscentrum werd voltooid door Zuid-Duitse ateliers. De dominicaner kerk heeft een door leerlingen van Giotto beschilderde Johanneskapel. De twee belangrijkste musea bevinden zich tegenover elkaar: het Archeologisch Museum met de beroemde ijsmummie Ötzi en het Stadsmuseum met kunst vanaf de Karolingische tijd. U kunt kiezen voor een van beide.
Twee overnachtingen in Bozen. De avonden zijn ter vrije besteding in deze stad vol leuke restaurants.

dag 5, vr 27-03

Zuid-Tirol werd na de Eerste Wereldoorlog toegevoegd aan Italië en onder Mussolini met harde hand ‘geïtalianiseerd’. Om Italianen naar deze Duitstalige regio te lokken, werd een volledige nieuwe stadswijk in fascistische stijl gebouwd. Aan het Piazza del Tribunale ontdekken we het voormalige fascistische partijgebouw, met een uniek gevelreliëf van tientallen meters, en het al even imposante Paleis van Justitie. Elders in de wijk trekt een zeer omstreden monument onze aandacht. Deze triomfboog in Romeins-fascistische stijl om de overwinning op erfvijand Oostenrijk te vieren, is tot op de dag van vandaag een twistappel tussen de Duitstalige meerderheid en de Italiaanse minderheid. We lunchen tussendoor gezamenlijk.

dag 6, za 28-03

We verlaten Bozen en rijden door het indrukwekkende Grödnerdal richtingen de Pordoipas. Op de pas maken we een wandeling naar het monumentale knekelhuis, een indrukwekkende herinnering aan de bergslagen uit de Eerste Wereldoorlog. Daarna zetten we onze route voort naar Malga Ciapela, aan de voet van de imposante Marmoladagletsjer, waar we met de kabelbaan* naar boven gaan. Een eerste stop brengt ons bij het Museum van de Grote Oorlog, waar we meer leren over deze voormalige frontlinie, die werd verdedigd vanuit loopgraven in de gletsjer. Een station hoger kunnen we genieten van een prachtig panoramisch uitzicht over de vredige Dolomieten van vandaag. Het grootste herdenkingsmonument voor de Grote Oorlog ligt bij het dorpje Asiago, op de plek van een belangrijke veldslag. In de crypte van het in Romeinse stijl opgetrokken gebouw is de laatste rustplaats voor duizenden Italiaanse en Oostenrijks-Hongaarse soldaten. We reizen door naar Bassano del Grappa, waar we dineren en overnachten.

* De kabelbaan zou tot eind maart geopend moeten zijn, maar er is altijd een kleine kans dat hij niet actief is i.v.m. de weersomstandigheden.

dag 7, zo 29-03

Ook op de Monte Grappa werd tijdens de Eerste Wereldoorlog hevig gevochten. Het indrukwekkende herdenkingsheiligdom op de bergtop omvat een kapel, een standbeeld ter ere van de partizanen en een ossuarium. Na dit indrukwekkende slotakkoord genieten we van een gezamenlijke lunch. Tot slot rijden we naar de luchthaven van Venetië voor onze directe terugvlucht naar Amsterdam.