Berlijn en Brandenburg. Vriend- en vijandschap tussen Duitsers en Russen

dag 1, ma 28-04

Vroeg vertrek per touringcar vanaf Utrecht CS richting Potsdam. Onderweg maken we een stop bij de grensovergang Helmstedt-Marienborn, ten tijde van de DDR de belangrijkste grensovergang tussen Oost- en West-Duitsland en daarom ook wel Checkpoint Alpha genoemd. We bezoeken hier de Gedenkstätte Deutsche Teilung Marienborn. In de late namiddag bereiken we Potsdam, waar we drie nachten verblijven. Welkomstdiner in een lokaal restaurant.

dag 2, di 29-04

Op deze dag staat Potsdam op het programma. We bezoeken de Russische kolonie met prachtige houten huizen in Russische stijl uit de negentiende eeuw. Deze kolonie is gebouwd in opdracht van Pruisische keizer Friedrich voor voormalige gevangengenomen Russische soldaten. Verder bezoeken we de gedenkplek op de Leistikowstrasse in Potsdam. Dit deel was voor de Sovjets de plek om het Westen te bespioneren en staat bekend als ‘Militärstädtchen Nr. 7’. Tot slot bekijken we de Glienicker Brücke, waar spionnen tussen Oost- en West werden uitgeruild.

dag 3, wo 30-04

Excursie per touringcar naar Wünsdorf. Sinds het Duitse keizerrijk lag hier al een militair schietterrein en vanaf 1935 zetelde hier ook het hoofdkwartier van de Wehrmacht. Na de Tweede Wereldoorlog namen de Sovjets het terrein in gebruik en werd het een soort verboden stad. Wat in ‘Klein Moskou’ werd uitgevoerd bleef strikt geheim voor de buitenwereld. Na het vertrek van de Sovjetsoldaten in 1994 ligt het terrein er ongebruikt bij en kunnen we dwalen door de verlaten gebouwen in deze militaire spookstad met hier en daar indrukwekkende muurschilderingen. We zien onder meer de ondergrondse telefooncentrale, het zenuwcentrum van Hitlers oorlogsvoering. Tegenwoordig is Wünsdorf ook ‘Bücherstadt’: voor liefhebbers van boeken een uitgelezen gelegenheid om een aantal boekenhuizen te bezoeken! De rest van de middag en avond is ter vrije besteding. Het hotel ligt nabij het gezellige ‘Holländisches Viertel’ met bakstenen huizen met hier en daar typische Hollandse klokgevels. Deze zijn gebouwd in de achttiende eeuw voor Hollandse arbeiders die door soldatenkoning Willem Friedrich I naar Potsdam werden gehaald.

dag 4, do 01-05

We rijden naar het oosten van Duitsland richting de Poolse grens. In Beeskow bevindt zich het Kunstarchief met een grote collectie kunstwerken en voorwerpen die een goed beeld tonen van de cultuurgeschiedenis van de DDR. Eisenhüttenstadt is na de Tweede Wereldoorlog gebouwd onder de naam Stalinstadt. Het is de enige voltooide geplande stad die volgens Moskouarchitektuur is gebouwd. Hier zien we tijdens een stadswandeling langs de typische architectuur de mozaïeken en glas-in-lood-ramen van de gebouwen. We bezoeken het lokale museum, gewijd aan de DDR en zien het sovjetmonument. Overnachting in Eisenhüttenstadt.

dag 5, vr 02-05

In de touringcar geven de reisleiders een minicollege over Russen in Berlijn. We bezoeken het Documentatiecentrum Dwangarbeid in Berlijn. Dit is gehuisvest op de plaats van een voormalig dwangarbeiderskamp en houdt de herinnering levend aan de 26 miljoen mannen en vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in nazi-Duitsland dwangarbeid moesten verrichtten. De Berlijnse muur omringde het voormalige West-Berlijn gedurende 30 jaar en zorgde voor een scheiding tussen dit gedeelte van de stad en Oost-Berlijn en de rest van Oost-Duitsland. Na de val van de muur in 1989 en de eenwording van Duitsland in 1991 werd een groot deel van de muur afgebroken en de brokstukken ervan als souvenir verkocht. Er staan nog enkele restanten van de muur overeind, die we bekijken. De wijk Charlottenburg waarin het hotel gelegen is, had in de jaren 20 van de vorige eeuw de bijnaam Charlottengrad, vanwege de vele Russen die hier verbleven. Ons hotel ligt aan een zijstraat van de Kurfürstendamm, nabij de Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche, het symbool voor de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog. Hier verblijven we twee nachten

dag 6, za 03-05

Museum Karlshorst is de plek waar de capitulatie van nazi-Duitsland werd ondertekend in de nacht van 8 tot 9 mei 1945. Rusland viert daarom nog tot op de dag van vandaag op 9 mei de overwinning op Duitsland. Aansluitend het indrukwekkend Sovjet monument in de Treptower Park. In de tijd van de Koude Oorlog werd dit voor officiële gebeurtenissen gebruikt omdat het in Oost-Berlijn lag. ‘s Avonds gaan we naar het dak van het Rijksdaggebouw met de koepel van Norman Foster voor het afscheidsdiner met een schitterend uitzicht over de stad.

dag 7, zo 04-05

Onderweg terug naar Nederland stoppen we nog eens bij de voormalige Duits-Duitse grens. Het Zonengrenzmuseum in Helmstedt toont ons de geschiedenis van de voormalige grens met foto’s en schaalmodellen. Aansluitend terugrit naar Utrecht, waar we in de vroege avond zullen arriveren.