Op ontdekkingsreis in het Baltisch-Russische grensgebied

dag 1, vr 09-05

Directe lijnvlucht van Amsterdam naar Vilnius, waar we twee nachten verblijven. De Litouwse hoofdstad ademt een negentiende-eeuwse Midden-Europese sfeer. We maken een verkennende stadswandeling door schilderachtige straten langs de vele barokke kerken, Russisch-orthodoxe kerken en historische monumenten. Bij het parlement is een kleine herdenkingsplek ingericht ter herinnering aan de Litouwse opstand tegen de Sovjet-Unie in 1991. We eindigen de dag bij de 326 meter hoge Televisietoren, waar de opstand tegen de Sovjets zijn climax bereikte. Hier zullen we ook dineren, indien het restaurant dan weer geopend is.

dag 2, za 10-05

Bij Druskininkai aan de Wit-Russische grens bekijken we het Sovjet-openluchtmuseum Grutas Park. Hier is een groot aantal beelden en andere sociaal-realistische kunst te vinden uit de tijd dat Litouwen nog bij de Sovjet-Unie hoorde. We nuttigen hier een zogenaamde kamplunch. Vervolgens rijden we naar Druskininkai zelf om de bijzondere atmosfeer van dit spastadje te proeven, inclusief een bezoekje aan het voormalig Sovjetsanatorium, de Russisch-orthodoxe kerk, het Jacques Lipchitz Memorial Museum en het Mikolas Ciurlionis huis, waar we leren over Litouws grootste componist en schilder en ook een pianoconcert hopen bij te wonen.

dag 3, zo 11-05

We rijden richting Letland. Nabij het drielandenpunt van Litouwen, Letland en Wit-Rusland en de stad Visaginas vinden we de kerncentrale die hier in 1975 gebouwd werd om de Baltische landen en Kaliningrad te voorzien van elektriciteit. Door de ramp bij Tsjernobyl werd de capaciteit van de centrale grondig ingeperkt en inmiddels is deze volledig stilgelegd. Rondleidingen zijn nog altijd mogelijk in de INPP-Control Panel Simulator. Daarnaast werpen we van korte afstand een blik op deze indrukwekkende centrale, die ook gebruikt is om de HBO-serie over de Tsjernobylramp op te nemen. We krijgen verder een rondleiding in het interessante, in 1975 gebouwde Visaginas, met een unieke Sovjetarchitectuur. Het was tot het uiteenvallen van de Sovjet-Unie een geheime stad, en er wonen ook nu nog heel wat Russen, Wit-Russen en Oekraïners wonen. Na de lunch in het culturele centrum van de bewoners van Visaginas, maken we een prachtige wandeling door het Regionale Park Grazute, met zijn diverse landschap van bossen, meren, eilandjes en drasland. Aan het eind van de middag bezoeken we aan de Letse kant van de grens Slutiski, een dorp met een Russisch gemeenschap - nakomelingen van Russen die in de achttiende eeuw de hervormingen binnen de Russisch-orthodoxe Kerk ontvluchtten: de oudgelovigen. Twee overnachtingen in Daugavpils, de tweede stad van Letland.

dag 4, ma 12-05

In de industriële stad Daugavpils is de meerderheid van de bevolking Russisch. Tijdens onze stadswandeling krijgen we goed beeld van het leven onder het communisme. We staan stil bij het monument voor de Tweede Wereldoorlog; brengen een bezoek aan de Russisch-orthodoxe en andere kerken; en krijgen een rondleiding in de synagoge. ’s Middags maken we een wandeling in het natuurpark Daugavas Loki, waar we prachtig uitzicht op de Daugavarivier hebben. In de avond wonen we een klassiek concert bij.

dag 5, di 13-05

We beginnen de dag met het Centrum voor Russische Cultuur. Vervolgens bezichtigen we het oude Russische fort Dinaboerg, waarin ook het Mark Rothko Kunstcentrum gevestigd is. De schilder werd hier immers in 1903 onder de naam Markus Rothkowitz geboren. Daarna rijden we oostwaarts naar het bedevaartsoord Agnola, ook wel het Lourdes van Letland genoemd. We genieten er van een traditionele lunch en bezoeken de indrukwekkende kathedraal. Een overnachting in een prachtig oud Baltisch-Duits landhuis nabij Madona.

dag 6, wo 14-05

We steken de grens met Estland over. In deze de grensstreek met Rusland woont de Seto-gemeenschap, een Estse minderheid die de Russische cultuur heeft omarmd. In de dorpjes Obinitsa en Värska maken we nader kennis met hun leefwijzen en cultuur en bezoeken we het Varska-museum en het Zeepmuseum. Bij Piusa maken we een mooie wandeling langs de zandgrotten. Aan het eind van de dag rijden door naar de tweede stad van Estland, Tartu.

dag 7, do 15-05

In Tartu kwam in de negentiende eeuw ten tijde van het tsarenrijk het Nationale Ontwaken van de Esten op gang. Ook de protesten tegen het Sovjetregime begonnen hier aan het eind van de jaren tachtig van de vorige eeuw. Het is een intellectuele stad, waar op vele straathoeken beelden van kunstenaars en professoren pronken. Tijdens onze stadsverkenning doen we uiteraard het Universiteitsterrein aan en het bijbehorende Universiteitsmuseum met het dodenmasker van Immanuel Kant. Ook ruimen we tijd in voor het Nationaal museum en het museum voor moderne Estse kunst. In de avond wonen we wederom een klassiek concert bij.

dag 8, vr 16-05

Ten noordoosten van Tartu loopt de grens met Rusland door het Peipusmeer, een van Europa’s grootste zoetwatermeren. Langs de oevers van dit meer wonen voornamelijk Russische oudgelovigen. Enkele kleine museumpjes, waaronder het Samovarhuis en het Peipsimaamuseum, en de oude orthodoxe kerkjes geven meer inzicht in hun levensstijl en religie. Via het Russisch-orthodoxe klooster van Kuremäe, waar nog altijd tientallen nonnen leven en werken, bereiken we Narva in de uiterste noordoosthoek van Estland. Deze stad had zwaar te lijden onder de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog. Van de oude barokke grandeur is vrijwel niets meer over sinds de stad in Sovjetstijl is herbouwd. We verblijven hier twee nachten.

dag 9, za 17-05

We maken een verkennende wandeling door de binnenstad en ontdekken dat Narva historische banden heeft met Nederland. Hier vinden we ook het kasteel, al eeuwenlang de grenswacht tussen conflicterende gebieden. Nu waakt het over de grens met Rusland, met aan de overzijde van de rivier het Russische stadje Ivangorod. Hoewel bijna de hele bevolking in deze stad Russisch is, zien we in het straatbeeld uitsluitend de Estse taal. We gaan naar de Opstandingskathedraal en de Aleksandr-kerk en krijgen uitleg over de geschiedenis en de cultuur van de Russische gemeenschap in Narva. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog kwamen bij de Slag van Narva tussen de Nazi’s en de Sovjets, meer dan 80.000 soldaten om en raakten er meer dan 200.000 gewond. Er bevinden zich in de omgeving meerdere oorlogsbegraafplaatsen – zowel Sovjet als Duits – met ook enkele Nederlandse graven. We bezoeken er daar één van. Tegen het eind van de middag reizen we naar Narva-Jõesuu aan de Baltische Zee voor een strandwandeling naar de Russische grens en voor het diner.

dag 10, zo 18-05

We maken een lange wandeling in het Nationale Park Lahemaa aan de Finse Golf onder leiding van een lokale gids, over goed begaanbare houden vlonders. Verder bezoeken we het Palmse Landhuis, een voormalig Duits landhuis en tegenwoordig een openluchtmuseum. Aan het eind van de dag bereiken we Tallinn, waar we de laatste drie nachten doorbrengen.

dag 11, ma 19-05

Tijdens onze wandeling door de authentieke binnenstad van Tallinn, de vroegere Hanzestad Reval, ontdekken we op het Raadhuisplein het oudste raadhuis van Noord-Europa en in Toompea, de fraaie bovenstad, de Russisch-orthodoxe kathedraal. In het nabijgelegen Laulasmaa bezoeken we het Arvo Pärt Centrum, gewijd aan Estlands beroemdste componist, die hiernaast woont. We besluiten de dag met de voormalige geheime nucleaire Sovjetmarinestad Paldiski – waar indertijd 16.000 sovjets werkten – mooi gelegen aan de Finse Golf. We zien kerken en prachtige kliffen, en er valt halfvergane erfenis uit de Sovjettijd te bezichtigen. In de avond genieten we van een klassiek concert.

dag 12, di 20-05

‘s Ochtends bekijken we het Estse Nationale Kunstmuseum, een fraai staaltje van moderne architectuur met een interessante collectie. De middag is ter vrije besteding. We sluiten de reis af met een gezamenlijk diner.

Dag 13, wo 21-05

Matineus vertrek naar de luchthaven voor de directe lijnvlucht naar Amsterdam.